Klik en luister!

Wie, wat, waarom?

Voor wie?

Deze website en de online oefeningen zijn ontwikkeld voor volwassenen met afasie: personen die als gevolg van een hersenbloeding of een andere hersenbeschadiging, niet meer kunnen praten, begrijpen, lezen en/of schrijven zoals ze dat daarvoor wel konden.

Misschien zijn sommige oefeningen geschikt voor anderen: personen met al dan niet aangeboren hersenletsel, personen die om wat voor reden dan ook moeite hebben met taal, lezen, schrijven.

Alle informatie, alle oefeningen zijn vrij toegankelijk op deze website. Iedereen mag er gebruik van maken.

Wat niet mag: betaling vragen voor gebruik van de oefeningen op deze website. Wat ook niet mag: de oefeningen downloaden en op wat voor manier dan ook doorverkopen aan anderen.

Door wie?

De website en de oefeningen zijn gemaakt door mij, Liesbeth Pyfers.

Ik ben opgeleid als psycholoog en heb tijdens mijn studie psychologie in Utrecht in de '70er jaren kennis gemaakt met afasie. Het begon met een stage bij Lenie de Vries, logopediste op De Hoogstraat. Dat was in de tijd dat De Hoogstraat nog in Leersum was.

Daarna heb ik met Lenie samengewerkt aan o.m. het Taalzakboek, het Utrechts Communicatie Onderzoek, het Communicatie Bord, en Intercom, een 'papieren' oefenprogramma voor volwassenen met afasie.

Ik was in die tijd voorzitter van de Stichting Afasie Utrecht en van de werkgroepen Afasie en Lezen, en Afasie en Computers. Met Marjoke Dolman heb ik jarenlang de redactie gedaan van De Praatkrant.

In 1993 ben ik naar Limburg verhuisd om bij het Instituut voor Revalidatie Vraagstukken te gaan werken. Vanaf 1997 ben ik solo verder gegaan, met mijn eigen bureau Pragma (www.pragmaprojecten.nl).

En nu, ouder, wijzer, grijzer, heb ik de 'afasie-draad' weer opgepakt met deze website.

Het doel: ideeën over afasie therapie realiseren die destijds onbereikbaar waren omdat de techniek zo ver nog niet was. De techniek is nu veel, veel verder. De ideeën over afasie therapie ook. Alleen afasie zelf is onveranderd gebleven: het is nog steeds een zeer ingrijpende stoornis die levens verandert. Hele families worden door afasie bij een van hen abrupt verbannen uit wat we nu onze 'comfort zone' noemen. Niets is meer zoals het was, bij alles moet je nadenken, sommige dingen lijken voorgoed onmogelijk geworden.

Ja, afasie dwingt je om van richting te veranderen op je levenspad. Ineens is de vertrouwde weg opgebroken, je moet een andere kant op dan je wilde. Maar het is geen doodlopende weg en anderen gingen je voor.

Gratis? Gratis!

Ja, iedereen kan gratis gebruik maken van de informatie en de on-line oefeningen op deze website.

De website www.afasie.net en de on-line oefeningen zijn zonder subsidie ontwikkeld. Er wordt geen geld verdiend met de website.

Het is niet de bedoeling dat anderen geld verdienen met deze website. Het is daarom niet toegestaan om betaling te vragen voor gebruik van de oefeningen op deze website.

Wat ook niet mag: de oefeningen downloaden en op wat voor manier dan ook doorverkopen aan anderen.

Wat wel mag: meedenken, reageren, ideeën aanleveren!

Doe het zelf therapie?

Nee, de online oefeningen op deze website zijn niet bedoeld als 'doe het zelf' therapie. Vandaar dat je op de website ook de adressen vindt van afasie-teams, afasie-behandelaars en afasie-sociëteiten en contactgroepen.

Zeker voor personen die weinig ervaring hebben met computers en/of een ernstige vorm van afasie hebben, is begeleiding bij de online oefeningen waarschijnlijk noodzakelijk. Veel oefeningen zijn  bovendien leuker, en misschien effectiever, als je ze met z'n tweeën doet.

De begeleiding kan gedaan worden door een afasie-therapeut (logopedist, ergotherapeut), bijvoorbeeld als uitbreiding of ondersteuning van traditionele 'mens tot mens' oefeningen.

De begeleiding kan ook gebeuren door een vrijwilliger of familielid, die daarbij misschien op zijn/haar beurt begeleid wordt door een therapeut.

Op dit moment wordt niet geregistreerd wie de oefeningen gebruikt. Er wordt ook niet geëvalueerd, wat het effect is (kwalitatief, kwantitatief) van het oefenen.

Gebruik van de oefeningen gebeurt op eigen risico: ja, probeer dit thuis. Maar: nee, niet koste wat het kost. Enige inspanning en frustratie is onvermijdelijk en maakt het oefenen spannend.

Veel inspanning, veel frustratie: niet goed, onmiddellijk stoppen!

Evidence based?

Behandelingen, medicijnen, onderwijs: alles moet tegenwoordig gebaseerd zijn op bewijsmateriaal. Liefst harde, betrouwbare cijfers over het effect van de behandeling, ten opzichte van een vergelijkbare groep personen die een andere of geen behandeling heeft ontvangen.

Op dit moment (februari 2014) ben k nog volop bezig met het ontwikkelen van de oefeningen. Ik heb geen enkel bewijs, dat iemand die deze oefeningen doet, beter zal gaan praten, begrijpen, lezen of schrijven. Het is zelfs mogelijk dat (sommige? alle?) oefeningen averechts werken: dat iemand dus minder goed gaat praten, begrijpen, lezen of schrijven door de online oefeningen te doen.

Ik denk (= hoop) uiteraard, dat de oefeningen een positief effect zullen hebben. Als is het maar als algemene 'hersengymnastiek' en omdat het beter is dan niets doen. Maar ik kan dat (nog!) niet bewijzen.

In de loop van 2014 wil ik de oefeningen gaan evaluaeren, waarschijnlijk in samenwerking met een opleiding of universiteit. Uiteraard zal ik informatie daarover doorgeven via deze site.

Tot die tijd: gebruik de oefeningen svp. met beleid. Nooit koste wat het kost doorgaan.

En ja, als het enigszins mogelijk is: goede en slechte ervaringen aan mij doorgeven via email (Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.) of de Facebook pagina bij deze website: www.facebook.com/Afasie.net .

wordt vervolgd!

Theorie?

Ja, de online oefeningen worden ontwikkeld binnen een theoretisch kader. Meer daarover vind je elders op deze website.

In een notedop:

  • Eerst input, dan output
    Oefen altijd eerst met receptie (begrijpen van gesproken, geschreven taal) voordat je gaat oefenen met productie (spreken, schrijven).

  • Betekenisvol
    Taal is niet hetzelfde als begrip of kennis. Maar taal geeft toegang tot ons begrip, onze kennis. Taal is ook de code die we gebruiken om anderen toegang te geven tot wat we begrijpen, wat we weten. Bij afasie werkt taal niet of niet goed meer als toegangscode. Woorden en zinnen die we horen of lezen worden niet begrepen. Dingen die we denken of voelen, kunnen we niet meer in woorden 'vertalen'. Het belangrijkste doel van de online oefeningen is om de verbinding tussen taal en denken, tussen taal en geheugen te herstellen. Oefenmateriaal is daarom altijd betekenisvol; in principe moet de client bij een plaatje, woord of zin de betekenis weten, of op zijn minst: herkennen. Dat is een van de redenen waarom betekenisvolle plaatjes, woorden en zinnen worden gebruikt. En: waarom binnen een oefening of item plaatjes of woorden uit één bepaald 'betekenisveld' worden gebruikt (kleding, eten en drinken, dieren), in de hoop dat de stimuli elkaar versterken en beter of sneller toegang bieden tot de inhoud, de betekenis. 
  • Zone van de naaste ontwikkeling
    Je leert het meest, wanneer je oefent in de 'zone van de naaste ontwikkeling'. Probeer te ontdekken wat je zonder hulp kunt doen, en doe dan oefeningen die net een stap verder, of een trapje hoger liggen. De zone van de naaste ontwikkeling is een theorie over het leren door kinderen (zie http://nl.wikipedia.org/wiki/Zone_van_de_naaste_ontwikkeling) maar geldt waarschijnliik voor iedere vorm van leren. Stapje voor stapje, eerst met hulp dan zonder hulp.
    Bij de online oefeningen kan de hulp kan geboden worden door de computer, maar ook door een begeleider. Hulp die door de computer geboden kan worden: een aangepast aanbod (bijvoorbeeld extra langzaam), extra informatie (beeld én geluid), een beperkte en/of zeer voorspelbare context, onmiddellijke feedback, en: heel veel herhalen.

  • Zelf aan het stuur
    Deze term dekt de lading misschien niet helemaal. Bedoeld wordt dat
    1. je zelf bepaalt welke oefeningen je wel / niet doet;
    2. je zelf bepaalt hoe vaak en hoe lang je oefent, en
    3. dat je binnen een oefening zelf bepaalt, wanneer je feedback vraagt, hulp vraagt, of doorgaat naar een volgend item. Je bent zelf verantwoordelijk, de computer wacht net zo lang, tot je aangeeft, wat je wil. Doorgaan? Controleren? Hulp vragen? Je bent geen patiënt die een behandeling ondergaat, je zit zelf achter het stuur. Bij de computer oefeningen kan dat, omdat de computer eindeloos geduldig is. Het is een veilige, betrouwbare en voorspelbare leeromgeving, waar je fouten mag maken. Je kunt niet uit de bocht vliegen, je neus stoten, iemand in verlegenheid brengen. 
    De enige feedback die je krijgt bij een fout is een rood kruisje. Altijd wordt dan de goede oplossing getoond, of kun je de goede oplossing opvragen. Bij een goed antwoord of een hoge score krijg je geen toeters en bellen, geen flitsende animaties: niet nodig. De motivatie moet van binnenuit komen. Je zit zelf achter het stuur, je moet zelf gas geven en remmen wanneer dat nodig is.

  • Verbindingen repareren, knopen ontwarren
    De veronderstelling is dat de online oefeningen helpen om verbindingen in de hersenen te herstellen en/of te ontwarren. Kennis wordt op veel plaatsen in de hersenen opgeslagen. Door de hersenbeschadiging doen toegangswegen en verbindingen die je gewend was te gebruiken, het niet goed meer. Of ze doen het helemaal niet meer. Door te oefenen kun je zenuwcellen en verbindingen misschien re-activeren (wakker schudden) of efficiënter maken (sneller, minder ruis). Meestal is dat niet een kwestie van één keer een sleutel omdraaien of een lint doorknippen. Waarschijnlijk vraagt dat veel werk, veel herhaling. Oudere hersenen leren sowieso langzamer. Oudere hersenen met een beschadiging hebben (veel) extra tijd nodig. Maar hebben het voordeel dat informatie op heel veel verschillende plaatsen ligt opgeslagen. Het duurt langer, het kost meer moeite. Maar de schatkamer is voller!

Klik en luister!